De laatste tijd horen we de meest tegenstrijdige informatie over het toxische-shocksyndroom (TSS) tijdens de menstruatie. De puntjes op de i met prof. Axelle Pintiaux.
Wat is het toxische-shocksyndroom precies?
Het toxische-shocksyndroom (TSS) is een zeldzame, maar ernstige infectieziekte die meestal veroorzaakt wordt door een bacterie, de zogenaamde Staphylococcus aureus. Deze bacterie is van nature aanwezig bij de mens, en nestelt zich vooral in de neus, de keel, de vagina, de bilnaad, de huid enz.
In de meeste gevallen is ze ongevaarlijk. Bij sommige erfelijk belaste personen met verzwakte afweer kan ze zich echter vermenigvuldigen, waardoor er een infectie ontstaat en er toxines geproduceerd worden. Deze toxines komen terecht in de bloedsomloop, waarna ze verschillende organen aantasten, zoals lever, nieren en longen.
De infectie leidt tot een grieptoestand en kan in sommige zeldzame gevallen zelfs dodelijk zijn.
Een weinig voorkomende ziekte
Het toxische-shocksyndroom komt weinig voor. In België zijn er momenteel geen actuele cijfers beschikbaar over het aantal gevallen per jaar. In Frankrijk worden er jaarlijks gemiddeld 20 gevallen van TSS geregistreerd1. De meeste daarvan worden behandeld, en slechts 5 % heeft een dodelijke afloop. Het sterftecijfer ligt dus laag.
Sommige personen lopen een verhoogd risico
Dat het om een zeldzame aandoening gaat, komt omdat er veel parameters verenigd moeten zijn om de infectie te veroorzaken. Allereerst moet de patiënt drager zijn van de bacterie, meer bepaald van een specifieke stam van de Staphylococcus aureus. Vervolgens moet die stam een toxine produceren die voldoende agressief is om de symptomen uit te lokken. Ten slotte kan het toxische-shocksyndroom alleen optreden als er een gunstige voedingsbodem voor is.
Welke oorzaken?
De belangrijkste oorzaak van het menstruele toxische-shocksyndroom is het gebruik van vaginale tampons of menstruatiecups gedurende een te lange periode (meer dan 4 à 6 uur). Tijdens de menstruatie verandert de pH van de vagina immers en wordt hij alkalisch (minder zuur). Precies dat milieu vormt een gunstige voedingsbodem voor de Staphylococcus aureus. Als het bloed te lang stagneert in de vagina, kan de bacterie zich ontwikkelen en de infectie veroorzaken.
Te sterk absorberende tampons kunnen dan weer de bloedstroom hinderen, en ook in die omstandigheden vermenigvuldigt de bacterie zich sterker. Het gaat dus niet om de samenstelling van de tampons of menstruatiecups: het is de toxine die afgegeven wordt door de bacterie, die de toxische shock veroorzaakt.
Welke symptomen?
Krijgt u sommige van de volgende symptomen tijdens de menstruatie, raadpleeg dan een arts!
Plotselinge koorts (38,9 °C of meer)
Braken
Gevoel van misselijkheid met hoofdpijn
Diarree
Huiduitslag die doet denken aan zonnebrand.
In het primaire stadium van de infectie lijken de symptomen op die van griep (spier- en gewrichtspijn, keelpijn, koorts). Vervolgens kan er rode huiduitslag ontstaan, naast spijsverteringsklachten (diarree, braken). Pas nadien manifesteert de eigenlijke shock zich, met lage bloeddruk, versnelde hartslag, verwardheid … In zeldzame gevallen kan een dergelijke shock tot de dood leiden.
Welke behandelingen?
De eerste reflex bij het ontstaan van de symptomen moet zijn: de tampon of menstruatiecup verwijderen. Tweede reflex: naar het ziekenhuis gaan. Daar zult u snel geholpen worden. De artsen zullen starten met een intraveneuze behandeling, om de bloeddruk op peil te houden. Dat wordt systematisch gecombineerd met een antibioticakuur.
Voorkomen is beter dan genezen!
Er bestaan preventiemaatregelen om de infectie te voorkomen:
uw handen wassen voor en na het inbrengen van een tampon of menstruatiecup,
de tampon of menstruatiecup om de 4 uur vervangen,
een tampon of menstruatiecup nooit een hele nacht inhouden, maar de voorkeur geven aan maandverband.